Symeon Volchkov
1919 - 2019
100 Years Anniversary
Symeon Volchkov was a Russian-Cypriot painter who left a significant mark on the art world. His unique style and use of color captivated audiences and earned him recognition both in Cyprus and abroad. Explore his life and works on our website and discover the beauty of his art.
Συμεών Βασίλιεβιτς Βολτσκόβ (1919-2003) - μια λαμπρή προσωπικότητα στον τομέα της Τέχνης και των Γραμμάτων της Κύπρου, που άφησε ανεξίτηλη σφραγίδα στα καλλιτεχνικά Δρώμενα της Κύπρου. Με γενέτειρα την Ουκρανία, Ρώσσος στην καταγωγή, ο καλλιτέχνης έζησε μόνιμα τα τελευταία 15 χρόνια της ζωής του στην Κύπρο. Εδώ έγινε επιφανής και ευρύτερα αναγνωρισμένος ζωγράφος. Με το νησί, το οποίο επισκέφθηκε για πρώτη φορά το 1968, τον συνδέουν πρωτίστως τα δεσμά της οικογένειας, αφού η κόρη του Λάρα παντρεύτηκε τον γνωστό κύπριο αρχιτέκτονα Μάρκο Παρτζίλη. Η πρώτη του ατομική έκθεση ζωγραφικής, η οποία αποτελούσε καρπό σκληρής δουλειάς ενός ερευνητή-οδοιπόρου, γνήσιου τέκνου της φύσης, προικισμένου με ζωγραφικό ταλέντο, έγινε το 1969 στην Αμμόχωστο, μετά από εξάμηνη παραμονή του στην Κύπρο. Η μεγάλη επιτυχία αυτής της έκθεσης υπήρξε αφετηρία για πιο στενούς δεσμούς του καλλιτέχνη με τη Μεγαλόνησο.
Το ελληνικό πνεύμα ο καλλιτέχνης το λάτρευε ανέκαθεν, πρώτα στη Μούσα του, την πολυαγαπημένη του σύζυγο Κατερίνα, μια απαράμιλλης ομορφιάς Ελληνοπούλα, γεννημένη στη Ρωσσία. Κι αργότερα ακόμα πιο πολύ, αφού γνώρισε από κοντά την Κύπρο, όπου η κάθε πέτρα αποπνέει πλούσια ιστορία του Ελληνισμού, μια Ιστορία που μαρτυρεί στενούς πολιτισμικούς δεσμούς όχι μόνο με την Ελλάδα αλλά και με τη Ρωσσία.
Αυτές τις αμφίδρομες πολιτιστικές σχέσεις των δυο χωρών, της Κύπρου και της Ρωσσίας, κλήθηκε ο καλλιτέχνης να επισφραγίσει τελικά με τη ζωή του και το έργο του, ως Φιλέλληνας και λάτρης της Κύπρου. Ως ζωγράφος, κατόρθωσε να παντρέψει στο δημιουργικό του έργο στοιχεία και των δυο πολιτισμών, διεισδύοντας στο μυστήριο των λαμπρών χρωμάτων του κυπριακού τοπίου, λουσμένου στο άπλετο μεσογειακό φως, και να τα αποδώσει με τη μαστορική του πινελιά στις γεμάτες ποίηση και ρομαντική διάθεση ελαιογραφίες του. Το μαρτυρεί η μεγάλη και εξαιρετικά αντιπροσωπευτική σειρά πινάκων του με τίτλο Κυπριακή εποποιία, στην οποία αφιέρωσε τα πιο ώριμα χρόνια της δημιουργικής του ζωής, χρόνια, που στέφτηκαν με μεγάλη επιτυχία και του έφεραν την ευρύτερη αναγνώριση.
Ήταν τελειόφοιτος της Ανωτάτης Ναυτικής Σχολής της Σεβαστούπολης, όταν γνώρισε την Κατερίνα. Θυσίασε το όνειρό του να γίνει καπετάνιος και την ακολούθησε στη Μόσχα, όπου αυτή φοιτούσε. Το 1939, μετά από λίγους μήνες, παντρεύτηκαν κι έκτοτε δεν χώρισαν ποτέ, παρά μόνο το 1941, όταν ξεκίνησε ο Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος ενάντια στην εισβολή των ορδών του Χίτλερ και ο Συμεών κλήθηκε από τη μοίρα ν’ αφήσει την οικογενειακή ευτυχία του και τον μόλις 12 μηνών γιο του Βλαδίμηρο, για να φύγει στον πόλεμο, όπου υπηρέτησε επάξια ως αξιωματικός, που βραβεύτηκε αργότερα με επαίνους και μετάλλια, μέχρι το 1944, οπότε, βαριά πληγωμένος, επιστρέφει στο σπίτι ενωρίτερα.
Λάτρης της θάλασσας, όμως, παρέμεινε για πάντα και την αγάπη του αυτή την εξέφραζε πλέον ως θαλασσογράφος και όχι ως θαλασσοπόρος, γιατί τις σπουδές του στην Ανώτατη Ναυτική Σχολή της Σεβαστούπολης τις άφησε, για να μην χάσει την ευτυχία του, αφού γνώρισε την Κατερίνα, κι ας ήταν τελειόφοιτος και καπετάνιος στο παρά πέντε. Από πολύ νωρίς ανέδειξε το ξεχωριστό του ταλέντο ως προσωπογράφος, αφού στην εφηβική ηλικία ακόμη κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ νεαρών ταλέντων, παρουσιάζοντας εκεί το πορτρέτο του μεγάλου Ρώσσου ποιητή Αλεξάντερ Πούσκιν, που υπήρξε θεμελιωτής της σύγχρονης Ρωσσικής Γλώσσας και η χώρα του εκείνη τη χρονιά (1937) μνημόνευε το όνομά του με ευκαιρία της μεγάλης επετείου - 100 χρόνια από τον θάνατό του.
Μετά τον πόλεμο ο Συμεών Βολτσκόβ εργάζεται και ταυτόχρονα φοιτά στο Ινστιτούτο Υφαντουργίας στον κλάδο της Ζωγραφικής. Το 1945 αποκτά το δεύτερο παιδί του – την κόρη Λάρα, που από τα εφηβικά της χρόνια και μετά γίνεται η Μούσα του στη ζωγραφική, με αποτέλεσμα σήμερα να υπάρχουν πάνω από 10 πορτρέτα της στην κληρονομιά του ζωγράφου. Από το 1952 δουλεύει, ως επαγγελματίας πλέον ζωγράφος, στο Καλλιτεχνικό Ίδρυμα της Ρωσσικής Ομοσπονδίας, απ’ όπου, ανάμεσα σε άλλες παραγγελίες για πίνακες, παίρνει παραγγελίες για etalon, δηλαδή, πιστά αντίγραφα κάποιων αριστουργημάτων της Πινακοθήκης Τρετιακόφ. Τα τελευταία χρόνια, προτού έρθει στην Κύπρο με την αγαπημένη του σύζυγο Κατερίνα, για να ζήσουν κοντά στην κόρη τους και την οικογένεια της, δούλεψε στο Τμήμα μνημειακής Τέχνης. Αυτό το προφίλ της δουλειάς ήταν ιδιαίτερα κουραστικό και επί πλέον τον κρατούσε μακριά από τη δημιουργική του εξέλιξη. Νέο κεφάλαιο στη δημιουργική του ζωή ξεκινά με το πρώτο του ταξίδι στην Κύπρο, το 1968.
Εδώ, μακριά από τις καθημερινές έγνοιες, αναδιπλώνεται το δημιουργικό του ταλέντο. Εδώ έγινε Κύπριος πολίτης και εξέδωσε τις ποιητικές του συλλογές, εδώ δούλεψε σκληρά ως δημιουργός και γεύτηκε τη δόξα ενός καταξιωμένου ζωγράφου, το έργο του οποίου έχαιρε πάντα της πιο αξιόλογης κριτικής και της ευρύτερης αποδοχής του κοινού. Το θέμα της Κύπρου, την ομορφιά της οποίας λάτρεψε στον ίδιο βαθμό, όπως τη φύση της πατρίδας του Ρωσσίας, αποτυπώνεται σε μια μεγάλη σειρά πινάκων, που τιτλοφόρησε Κυπριακή εποποιία. Ως μάστορας θαλασσογράφος, μπόρεσε να αφήσει πίσω του έργα αριστουργηματικά, που σχετίζονται με θαλασσογραφίες και που αφ’ ενός, αναδεικνύουν το πηγαίο ταλέντο του ζωγράφου, και αφ’ ετέρου, απαθανατίζουν το ιστορικό τοπίο του νησιού με ξεχωριστό ρομαντικό τρόπο.
Ο Συμεών Βολτσκόβ υπήρξε μέλος του ΕΚΑΤΕ (Επιμελητήριο Καλών Τεχνών Κύπρου) και μέλος του Παγκύπριου Συνδέσμου Λογοτεχνών, αφού από το 1988 ζούσε πια μόνιμα με την οικογένεια του στην Κύπρο. Για 33 χρόνια, από το 1968 έως το τέλος της ζωής του, ήταν αφοσιωμένος στο θέμα «Κύπρος». Ο καρπός της πολύμοχθης δουλειάς του καλλιτέχνη παρουσιάστηκε σε πολλές ατομικές του εκθέσεις στην Κύπρο και την Ελλάδα. Ως μέλος του ΕΚΑΤΕ, αληθινός πρέσβης της ρωσσικής κουλτούρας, «πατριάρχης της Ρωσσικής Σχολής της Ρεαλιστικής Ζωγραφικής» όπως τον αποκαλούσαν οι εκπρόσωποι της Ρωσσικής Πρεσβείας, συμμετείχε επίσης σε διάφορες ομαδικές εκθέσεις του ΕΚΑΤΕ, αλλά και σ’ εκείνες των Κυπρίων αποφοίτων των Σχολών Καλών Τεχνών της Ρωσσίας. Έργα του βρίσκονται στη Βουλή Αντιπροσώπων, στο Προεδρικό Μέγαρο, στην Αρχιεπισκοπή, στην Πινακοθήκη του Ιδρύματος Μακαρίου Γ΄, στο Μουσείο Σύγχρονης Κυπριακής Τέχνης, στη Ρωσσική και την Ελληνική Πρεσβεία στην Κύπρο και διάφορες ιδιωτικές συλλογές. Ωστόσο, η μεγαλύτερη συλλογή έργων του ζωγράφου δεν βρίσκεται ακόμη σε μόνιμη έκθεση.
Η ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
Μπροστά μου το έργο μου το ζωγραφικό, το πιο σημαντικό κεφάλαιο της δημιουργικής μου ζωής, που του ’δωσα τ’ όνομα Κυπριακή εποποιία. Ήταν για μένα το πιο αγαπημένο τέκνο, πάνω στο οποίο μέρα-νύχτα έσκυβα μ’ αγάπη, μ’ αυταπάρνηση και με δέος, συχνά αιχμάλωτος του φόβου, μήπως δεν προλάβω να δω την ολοκλήρωσή του, το φτερούγισμά του.
Δοξάζω τον Θεό, που μου ’δωσε χαρά ν’ αγαπηθώ και ν' αγαπήσω, που μου ’κανε την τιμή και με επέλεξε να γίνω μύστης στο δικό Του Ναό της Ομορφιάς.
Δοξάζω τον Θεό που μ’ ένωσε με τα δεσμά του γάμου με το ταίρι μου, την Κατερίνα – πιστή Γκρεκιά – με αρετές και ομορφιά, που παραπέμπει, πιστεύω, σ’ εκείνη, που αποτυπώθηκαν στα αγάλματα της Αρχαίας Ελλάδας. Αιωνία μνήμη σ’ Αυτή που υπήρξε για μένα αξιολάτρευτη Μούσα – πηγή έμπνευσης!
Ω, χαίρε, άγγελέ μου, χαίρε, φως μου!
Ω, χαίρου την ψυχή, την πιο πιστή στον κόσμο!
Δοξάζω τον Θεό για τη μοίρα, που μ’ έφερε να ζήσω στ’ άγια χώματα της Κύπρου, στη Γη της Επαγγελίας, την οποία περπάτησα απ’ την Ανατολή έως τη Δύση και από τον Βορρά έως τον Νότο, ως προσκυνητής της Ομορφιάς, που λάτρευε τον Ελληνισμό.
Με διαχρονικά καλλιτεχνικά μέσα, που, πιστεύω, μόνο η ρεαλιστική Τέχνη διαθέτει, ήθελα να εκφράσω την αγάπη μου με σκοπό να απαθανατίσω τις ομορφιές του κυπριακού τοπίου, όπου καθρεφτίζεται το μεγαλείο του ιστορικού Παρελθόντος της μαρτυρικής Μεγαλονήσου, που πάντα υπήρξε σπουδαίο προπύργιο του Ελληνισμού.
Εύχομαι, λοιπόν, το ζωγραφικό μου έργο και πρωτίστως η Κυπριακή εποποιία μου, αφιερωμένη στον κυπριακό λαό, ο οποίος με αγάπη αγκάλιασε όλο μου το έργο από τότε που, νέος ακόμα, για πρώτη φορά πάτησα τα ιερά χώματα του νησιού και βαφτίστηκα στα κρυστάλλινα νερά του στην Αμμόχωστο, να διαφυλαχτεί με τρόπο, ώστε να μπορούν να το γνωρίσουν και οι μέλλουσες γενιές της χώρας αυτής αλλά και οι συμπατριώτες μου στη μακρινή πατρίδα μου Ρωσσία, που τόσο την νοστάλγησα και δεν μου ’λαχε να την επισκεφτώ ξανά.
***************************************
Από τις επικήδειες ομιλίες, που διάβασαν οι ακόλουθοι αξιωματούχοι του κράτους εις μνήμη του Συμεών Βολτσκόβ, παραθέτουμε πιο κατω δύο, των εκπροσώπων της Κυπριακής και της Ρωσσικής κοινωνίας:
1. Εκ μέρους του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού ο Α΄ Λειτουργός, αξ. κ. Γιώργος Μολέσκης, επιφανής και βραβευμένος ποιητής, Πρόεδρος της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου.
2. Εκ μέρους του ΑΚΕΛ, ο Διευθυντής του Τμήματος Πολιτισμού και γνωστός ποιητής αξ. κ. Δημήτρης Καραγιάννης.
3. Εκ μέρους του Κύπρο-Ρωσσικού Συνδέσμου Φιλίας, ο Πρόεδρος του Συνδέσμου και τότε Υπουργός Συγκοινωνίας, Μεταφορών και Έργων, έντιμος κ. Χάρης Θράσου.
4. Εκ μέρους του ΕΚΑΤΕ (Επιμελητηρίου Καλών Τεχνών) ο πρώην Πρόεδρός του ΕΚΑΤΕ, γνωστός γλύπτης και συντηρητής μουσειακών αρχαιολογικών ευρημάτων αξ. κ. Ανδρέας Φαρμακάς.
5. Εκ μέρους της Ρωσσικής Πρεσβείας, ο Διευθυντής του Ρωσσικού Πολιτιστικού Κέντρου αξ. κ. Σεργκέϊ Σκατσκό.
Στις 20 Φεβρουαρίου 2003 σταμάτησε να κτυπά η καρδιά του αξιαγάπητου και γενναιόδωρου καλλιτέχνη Συμεών Βολτσκόβ, την ευγενική μορφή του οποίου, με έκδηλα χαρακτηριστικά που πρόδιδαν τη ρωσική του αριστοκρατική καταγωγή αλλά και την καλλιτεχνική του υπόσταση, σίγουρα θα θυμούνται οι Λευκωσιάτες.
Η πιο συγκινητική και ποιητικά πλασμένη ήταν αυτή του τέως Προέδρου του ΕΚΑΤΕ, κ. Ανδρέα Φαρμακά, που υπήρξε ένας από τους λιγοστούς αλλά γνήσιους φίλους του καλλιτέχνη και ο οποίος με δυσκολία συγκρατούσε τα δάκρυα του. Είπε χαρακτηριστικά:
«Ο Συμεών Βολτσκόβ, ο άνθρωπος-καλλιτέχνης, φίλος της Κύπρου και δικός μου φίλος, έφυγε. Όμως παραμένει το έργο του να μας θυμίζει τα άριστα στοιχεία και χαρακτηριστικά του δημιουργού, την προσωπικότητα και την πορεία του στο χώρο και στο χρόνο, την πορεία του σ’ αυτό τον κόσμο τον συμβατό.
Με τη δυνατή προσωπικότητά του ο Συμεών Βολτσκόβ πέτυχε να πλάσει την υπερβατικότητα του συμβατού μας κόσμου σε τέλεια ρομαντική και λυρική έκφραση και με πλαστικές αξίες μοναδικές.
Τι να πρωτοδούμε στη ζωγραφική του Συμεών Βολτσκόβ; - την άπειρη γνώση του σχεδίου, τη δύναμη του χρωστήρα του ή τη μανία του για τελειότητα; Τον ρομαντισμό, την ευαισθησία, την ποίηση;
Η ζωγραφική του Συμεών Βολτσκοβ περιέχει άπειρα στοιχεία διείσδυσης σ’ έναν κόσμο που χάθηκε στην σκληρότητα των καιρών μας και, ως εκ τούτου, αποτελεί μια όαση στα σκοτεινά μονοπάτια της σημερινής Τέχνης, που υπέστη πτώση κριτηρίων. Το έργο του καλλιτέχνη προσφέρει για τον καθένα μας ψυχική ανάταση. Το ζωγραφικό του έργο, είμαι σίγουρος, θα παραμείνει στην Κύπρο για μια μόνιμη δημόσια έκθεση για τις επόμενες γενιές και νέοι ερευνητές-μελετητές θα αξιολογήσουν με ορθότητα την αναμφισβήτητη αξία του. Ακριβώς όπως συνέβηκε με το έργο των παλαιών Κυπρίων ζωγράφων και άλλων καλλιτεχνών που, όταν ζούσαν, δεν ευδόκησαν να δουν το έργο τους να τιμάται ή να εκτιμάται στον πρέποντα βαθμό.
Θλίβομαι απερίγραπτα που το Κυπριακό Κράτος δεν τίμησε επάξια και έγκαιρα τον Ρώσσο στην καταγωγή αλλά Κύπριο πολίτη Συμεών Βολτσκόβ, μολονότι κατέβαλα σοβαρές προσπάθειες, ως Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Καλών Τεχνών, για τιμητική δικαίωση του συναδέλφου μου.
Αγαπητέ φίλε, τα ηλιοβασιλέματα σου είναι μοναδικά και ανεπανάληπτα. Σήμερα βλέπουμε το τελευταίο ηλιοβασίλεμα της δικής σου ζωής. Ένας λαμπρός δημιουργός, μια φωτεινή σκέψη, μια τρυφερή, ευαίσθητη ψυχή, ένας μοναδικός άνθρωπος, έχει δύσει. Καλό σου ταξίδι, φίλτατε Συμεών Βολτσκόβ!»
Ανδρέας Φαρμακάς, γλύπτης,
Τέως Πρόεδρος του ΕΚΑΤΕ, Αντιπρόσωπος του ΕΚΑΤΕ
στην Επιτροπή του Υπουργείου Π&Π για διαφύλαξη Μνημείων
ΕΠΙΚΗΔΕΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΤΟΥ ΡΩΣΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ, κ. Σεργκέϊ Σκατσκό
«Σήμερα αποχαιρετούμε ένα μεγάλο Ρώσσο ζωγράφο και εξαιρετικό άνθρωπο – Συμεών Βολτσκόβ.
Η μοίρα και οι οικογενειακοί δεσμοί τον έφεραν στην Κύπρο, με την οποία απέκτησε στενούς δεσμούς. Δεν είναι τυχαίο, που το Ρωσσικό Πολιτιστικό Κέντρο χτίστηκε πριν 25 χρόνια με επίβλεψη και βάσει του σχεδίου ενός γνωστού καταξιωμένου αρχιτέκτονα, του μακαριστού Μάρκου Παρτζίλη, τον οποίο παντρεύτηκε η κόρη του ζωγράφου Λάρα. Ο Συμεών Βασίλιεβιτς ζούσε εδώ τα τελευταία του χρόνια και δημιουργούσε, εμπλουτίζοντας με τις δημιουργίες του τον κυπριακό πολιτισμό και αφήνοντας τη δική του σφραγίδα στην Ιστορία της κυπριακής ζωγραφικής.
Ο Συμεών Βασίλιεβιτς αφήνει πίσω του μεγάλη και πλούσια παρακαταθήκη – τους πίνακές του, στους οποίους, όπως και στην ποίηση αποτυπώνονται όλες οι αρετές του, πρωτίστως εκείνη της πατριδολατρίας και της λατρείας του της ομορφιάς της ρωσσικής φύσης. Ταυτόχρονα έχει απαθανατίσει την ομορφιά της Μεγαλονήσου Κύπρου με ιδιαίτερη ευαισθησία του στην πρόσφατη τραγωδία της.
Μεγάλη αγάπη ο Βολτσκόβ έτρεφε για τη θάλασσα. Δεν θα είναι, ίσως, λάθος να πούμε ότι τα πιο εντυπωσιακά και δυνατά του έργα είναι οι θαλασσογραφίες. Στη θάλασσα τη φουρτουνιασμένη αγαπούσε το δραματικό στοιχείο της, που απεικόνιζε το μεγαλείο και την απεριόριστη δύναμη της φύσης. Και μου φαίνεται πως αυτός ο μειλίχιος και αξιαγάπητος άνθρωπος, πάντα τόσο καλοσυνάτος, έκρυβε μέσα του μια φουρτουνιασμένη θάλασσα, γεμάτη με συναισθήματα και πάθη, που έβρισκαν τη διέξοδό τους στα υπέροχα του έργα ζωγραφικής.
Μια ξεχωριστή, γεμάτη αναμνήσεις, αγάπη έτρεφε ο ζωγράφος για την Αμμόχωστο, όπου έζησε πριν την εισβολή του 1974. Συγκλονίστηκε βαθειά, όταν ξετυλίχτηκε η τραγωδία του κυπριακού λαού και στη συνέχεια δημιούργησε έργα ζωγραφικής, που ήταν αφιερωμένα σ’ αυτές τις θλιβερές σελίδες της Ιστορίας της Κύπρου. Εκ μνήμης και με βάση τις σπουδές του στο plain air, που έκανε στην Κύπρο, έγραψε μια σειρά από τοπία, που απεικονίζουν την Αμμόχωστο με τις αρχαιότητες της στα προάστια της πόλης. Ήθελε πάρα πολύ να ξαναδεί αυτό το κομμάτι της Κύπρου, ολοζώντανο και ελεύθερο όπως πριν…
Το μεγάλο ταλέντο του ζωγράφου και η χαλκέντερή του αντοχή στη δουλειά ήταν πάντα τα κύρια προσόντα αυτού του καταπληκτικού ανθρώπου, οραματιστή και στοχαστή. Από την άλλη, η γενναιοδωρία της διάπλατα ανοιχτής του ψυχής συνέβαλε τα μέγιστα στο να δημιουργήσει αξέχαστα έργα, πραγματικούς θησαυρούς.
Ο Βολτσκόβ δεν ήταν μονάχα σπουδαίος ποιητής και μεγάλος ζωγράφος, αποτελούσε υπόδειγμα πιστού τρυφερού συζύγου, στοργικού πατέρα και παππού.
Ο Συμεών Βολτσκόβ θα μείνει για πάντα στη μνήμη μας ως ένας ανοιχτόκαρδος, καλοσυνάτος και εξαιρετικής ευγένειας άνθρωπος, έτοιμος πάντα να βοηθήσει σε μια δύσκολη στιγμή και να προσφέρει χαρά στους ανθρώπους.
Αναπαύσου εν ειρήνη, αγαπητέ Συμεών Βασίλιεβιτς!»